To παράδειγμα της Μπολόνια

Ο κανονισμός της Μπολόνια για την φροντίδα και την αναγέννηση των «κοινών» της πόλης εξαπλώνεται ως καλή πρακτική σε πολλές πόλεις της Ιταλίας κι ακόμα παραπέρα…

Το 2011 μια ομάδα γυναικών στη Μπολόνια της Ιταλίας επικοινώνησαν με το δημαρχείο της πόλης τους με σκοπό να δωρίσουν παγκάκια στο πάρκο της γειτονιάς τους όπου δεν υπήρχε μέρος για να καθίσουν. Όμως σύντομα οι γυναίκες απελπίστηκαν καθώς η γενναιόδωρη προσφορά τους παραπεμπόταν από τη μία υπηρεσία στην άλλη, έως ότου στο τέλος τους είπαν ότι η προσφορά τους ήταν αδύνατο να γίνει δεκτή. Στην πραγματικότητα ήταν παράνομο να συνεισφέρουν λύσεις στην πόλη τους.

Όλα αυτά σε μια από τις πιο προοδευτικές πόλεις της Ιταλίας, στην οποία εδράζει το αρχαιότερο πανεπιστήμιο της Ευρώπης και στην οποία ανθεί μια τοπική οικονομία βασισμένη σε συνεργατικές επιχειρήσεις. Όπως ήταν φυσικό το περιστατικό αυτό προκάλεσε ταραχή στην πόλη και ώθησε τους ανώτερους υπάλληλους του Δήμου της Μπολόνια να συνεργαστούν με τον οργανισμό LabGov (Laboratory for the Governance of the Commons) o οποίος εφαρμόζει τις αρχές της οικονομολόγου Elinor Ostrom στην αστική ζωή.

Με αυτό το έναυσμα δημιουργήθηκε ο κανονισμός της Μπολόνια, ένας κανονισμός που προβλέπει και ευνοεί τη συνεργασία με τους πολίτες πάνω στα αστικά κοινά. Έτσι, με την καθοδήγηση του LabGov, η πολιτεία της Μπολόνια διαπίστωσε ότι η δημιουργία ενός νέου θεσμικού και οικονομικού συστήματος βασισμένου στη συνεργασία με τους πολίτες ήταν ο μόνος τρόπος να αντιμετωπιστούν οι κρίσεις που προκαλούσε η μετάβαση από το παλιό κοινωνικό, οικονομικό και θεσμικό πλαίσιο σε ένα νέο, πιο συνεργατικό μοντέλο διακυβέρνησης.

Ο κανονισμός της Μπολόνια είναι μια συνεργατική μορφή τοπικής διακυβέρνησης στην οποία η διοίκηση διαχειρίζεται τα θέματα της διακυβέρνησης της πόλης μαζί με τους πολίτες. Φορείς της κοινωνικής καινοτομίας, επιχειρηματίες, οργανισμοί της κοινωνίας των πολιτών και κέντρα γνώσης συμφωνούν να συμμετάσχουν σε συνεργατικές διαδικασίες για την πόλη τους οδηγώντας σε σύμφωνα συνεργασίας για την φροντίδα και την αναγέννηση των «κοινών» της πόλης.

Ο κανονισμός της Μπολόνια είναι ένα θεσμικό πλαίσιο 30 σελίδων το οποίο υπογραμμίζει το πώς οι τοπικές αρχές, οι πολίτες κι ευρύτερα η κοινότητα μπορούν να διαχειριστούν μαζί τους δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους της πόλης καθώς και τους πόρους της πόλης γενικότερα. Πρόκειται για ένα εγχειρίδιο συνεργασίας με την κοινωνία, ένα νέο όραμα για τη διακυβέρνηση. Επιτρέπει σε συνασπισμούς πολιτών να προτείνουν βελτιώσεις για τις γειτονιές τους, ενώ ταυτόχρονα δίνει τη δυνατότητα στην πόλη να δεσμεύσει τους πολίτες για βοήθεια. Με αυτό τον τρόπο το Δημαρχείο λειτουργεί ως καταλύτης και ως συντονιστής, προσφέροντας ταυτόχρονα στους πολίτες ατομική και συλλογική αυτονομία.

Ο κανονισμός εκλαμβάνει την πόλη ως ένα συνεργατικό κοινωνικό οικοσύστημα. Αντί να την αντιμετωπίζει απλώς ως μια απλή δεξαμενή πόρων τους οποίους διαχειρίζονται αποκλειστικά οι πολιτικοί και οι φορείς της γραφειοκρατίας, ο κανονισμός της Μπολόνια αντιμετωπίζει τους κατοίκους της πόλης ως πολυμήχανους και ευφάνταστους αρωγούς της. Οι πρωτοβουλίες των πολιτών και η συνεργασία μαζί τους εκλαμβάνονται ως ανεκμετάλλευτα εργαλεία τα οποία, με την κατάλληλη βοήθεια, μπορούν να αναγνωριστούν και να ευδοκιμήσουν. Η τοπική διακυβέρνηση ανασχεδιάζεται ως μια δομή η οποία είναι φιλόξενη προς πολυάριθμες αυτο-οργανωμένες πρωτοβουλίες που αποσκοπούν στο κοινό καλό.

Έως το τέλος του 2015 , η πόλη και οι πολίτες έχουν δεσμευτεί πάνω σε περισσότερες από 165 διαφορετικές μορφές συνεργασίας οι οποίες παίρνουν την επίσημη μορφή επίσημου συμβολαίου ανάμεσα σε ομάδες πολιτών και στις αρχές της Μπολόνια, το καθένα από τα οποία περιγράφει με σαφήνεια το πλαίσιο και αντικείμενο της συνεργασίας καθώς και τις ευθύνες της κάθε πλευράς.

Ο κανονισμός της Μπολόνια έχει υποβληθεί ως πρόταση και έχει γίνει διαθέσιμος και σε όλες τις πόλεις και στους δημάρχους της Ιταλίας. Πολλές από τις πόλεις της Ιταλίας (ανάμεσά τους το Παλέρμο, η Μόντοβα, η Μπατιπάλια και η Ρώμη) έχουν ήδη αποδεχτεί σχεδόν ταυτόσημους κανονισμούς, ενώ και άλλες πόλεις ανάμεσα στις οποίες συναντάμε και τη Νέα Υόρκη, διερευνούν τη δυνατότητα να υιοθετήσουν τις διεργασίες που οδήγησαν στον κανονισμό της Μπολόνια. Αυτές οι πόλεις πιστεύουν ότι είναι δυνατό να εφαρμοστούν οι ίδιες μεθοδολογίες και αρχές σχεδιασμού και σε άλλες μορφές δημόσιας διακυβέρνησης.

Ολόκληρος ο κανονισμός της Μπολόνια βρίσκεται εδώ σε μορφή pdf.