«Ένα μέρος που μπορούμε να αποκαλούμε σπίτι»

Πότε χαρακτηρίζεται μια πόλη ως εξωστρεφής; Πότε μπορούμε να μιλήσουμε για μια πόλη ανοιχτή; Πότε γίνεται η συμπερίληψη δομικό στοιχείο στο σχεδιασμό της και μπορεί να επενδύσει στις δυνατότητες των ανθρώπων της χωρίς προκαταλήψεις και ταμπού; Οι ερωτήσεις αυτές με είχαν απασχολήσει αρκετά τα τελευταία χρόνια και ανακάλυψα στην πράξη πως οι απαντήσεις δεν είναι ποτέ τόσο απλές. Προϋπόθεση είναι να υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες. Μια δραστήρια και ενεργή κοινωνία την οποία είναι έτοιμο να υποστηρίξει ένα οργανωμένο και συνεκτικό πλαίσιο δράσης. Όλος αυτός ο σχεδιασμός όμως απαιτεί χρόνο και την ευχέρεια αναπροσαρμογής. Και ενώ όλες και όλοι μας πιστεύαμε ότι θα είχαμε χρόνο, η πραγματικότητα μας διέψευσε. Τα τελευταία δύο χρόνια η πανδημία ανέτρεψε όσα θεωρούσαμε δεδομένα. Το πιο σημαντικό και ουσιαστικό κομμάτι της κοινωνίας των πολιτών , η ανθρώπινη επαφή, έπρεπε να περιοριστεί και μαζί με αυτό ομάδες, φορείς, ιδρύματα και δήμοι να επανεξετάσουν τη στρατηγική τους.

Ήταν για εμάς ένα κομβικό σημείο. Η εύκολη λύση θα ήταν να ανασυνταχθούμε. Να παραδοθούμε μπροστά στην κρίση και τις επιπτώσεις της και να δεχθούμε πως η κοινωνία των πολιτών θα έπρεπε, για τους επόμενους μήνες – χρόνια, όπως αποδείχθηκε- να λάβει δευτερεύοντα ρόλο. Η κρίση όμως μπορεί εύκολα να γίνει ευκαιρία. Μέσα σε αυτό το κλίμα ανασφάλειας και φόβου επενδύσαμε στην αισιοδοξία και στη δημιουργία. Προσεγγίσαμε οργανώσεις και ανθρώπους που μοιράζονταν το όραμά μας για μια πόλη ζωντανή, η οποία αρνείται να παραδοθεί στην απάθεια. Μέσα από ουσιαστικές συνεργασίες καταφέραμε τα δύο τελευταία χρόνια να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια του ενεργού πολίτη, να στηρίξουμε εκείνες και εκείνους που έχουν ανάγκη και να καταστήσουμε το δήμο ένα «hub»νέων ιδεών, καινοτόμων δράσεων και ενεργού διαλόγου με τις οργανώσεις του.

Αυτή ήταν και η φιλοσοφία μας στο πλαίσιο της συνεργασίας μας με το Ίδρυμα Μποδοσάκη. Το «Social Dynamo», μια συνέργεια που είχε ως στόχο να προσφέρει ολοκληρωμένη υποστήριξη σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών μετεξελίχθηκε, απέκτησε ψηφιακή υπόσταση και έδωσε ευκαιρίες εκπαιδευτικών προγραμμάτων και δικτύωσης σε οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών σε μια περίοδο που επέβαλε τη φυσική αποστασιοποίηση.

Φυσικά, η δύσκολη περίοδος που διανύσαμε επηρέασε δυσανάλογα ορισμένους συνδημότες μας. Και η απάντηση σε μια από τις πιο μεγάλες προκλήσεις της γενιάς μας δεν ήταν ποτέ μονοδιάστατη. Υπό αυτές τις συνθήκες, καταφέραμε να φέρουμε κοντά την τοπική αυτοδιοίκηση με την ακαδημαϊκή και ιατρική κοινότητα αλλά και με την κοινωνία των πολιτών. Το αποτέλεσμα ήταν μια μοναδική συνεργασία με την Ελληνική Επιστημονική Εταιρεία Έρευνας AIDS και Σεξουαλικώς Μεταδιδόμενων Νοσημάτων (EEEEAIDS), του Συλλόγου Ασθενών Ήπατος «ο Προμηθέας», καθώς και του Συλλόγου Οροθετικών Ελλάδος «Θετική Φωνή». Καταφέραμε έτσι, να πραγματοποιήσουμε προσυμπτωματικούς ελέγχους (screening) για την ανίχνευση νόσων (HIV & Ηπατίτιδες) σε χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών και να παράσχουμε υπηρεσίες συμβουλευτικής, διαγνωστικές εξετάσεις και διασύνδεση με θεράποντα ιατρό στις δομές φιλοξενίας αστέγων και στον Ξενώνα Μεταβατικής Φιλοξενίας Χρηστών Τοξικοεξαρτημένων Ουσιών.

Υπάρχουν, ωστόσο, και ορισμένα ζητήματα που αποτελούν για εμένα επιπλέον λόγους που επέλεξα να αφιερωθώ στα κοινά. Κρινόμαστε από το επίπεδο της κοινωνίας που αφήνουμε πίσω για τα παιδιά μας. Η φράση αυτή με έχει καθοδηγήσει από την ανάληψη των καθηκόντων μου και πλέον είχα την ευκαιρία να είμαι κομμάτι ενός φιλόδοξου σχεδίου που επιδιώκει να φέρει το παιδί στο προσκήνιο του Δήμου Αθηναίων. Η επιδίωξή μας αυτή μετουσιώθηκε σε πράξη μέσα από την κατάθεση της υποψηφιότητας της Αθήνας στο πρόγραμμα της UNICEF«Πόλεις Φιλικές προς τα Παιδιά». Ως η πρώτη ελληνική υποψηφιότητα θέλουμε η κίνηση αυτή να λειτουργεί ως μια συνεχόμενη υπενθύμιση πως όλες οι υπηρεσίες και οι δομές ενός Δήμου, οι δράσεις και οι πρωτοβουλίες του πρέπει να κινούνται με γνώμονα το πώς θα μπορέσουν να καταστήσουν μια πόλη πιο φιλική και φιλόξενη προς τα παιδιά.

Φυσικά δεν περιοριστήκαμε εκεί. Οργανώσεις και φορείς όπως ενδεικτικά το «Χαμόγελο του Παιδιού» αλλά και το «Δίκτυο για τα δικαιώματα του παιδιού» είναι μερικοί από τους πιο στενούς και ουσιαστικούς συνεργάτες του Δήμου Αθηναίων. Οι κοινές μας πρωτοβουλίες αφορούν μια σειρά από δράσεις οι οποίες έχουν ως στόχο τη βελτίωση της καθημερινότητας των παιδιών στο δήμο, την ενίσχυση της συμμετοχής τους στα κοινά και φυσικά την παροχή βοήθειας και στήριξης σε όσα παιδιά έχουν ανάγκη. Πρόσφατα, η συνεργασία μας με το «Δίκτυο για τα Δικαιώματα του Παιδιού» αφιερώθηκε σε μια σειρά από διαδραστικές πρωτοβουλίες μεταξύ των οποίων και το λανσάρισμα, σε συνεργασία και με τη UNICEF, της ηλεκτρονικής πλατφόρμας «U-REPORT» με στόχο την ενίσχυση της φωνής παιδιών και νέων σε ζητήματα τοπικής αυτοδιοίκησης. Επίσης, οι συμπράξεις μας με το «Χαμόγελο του παιδιού» έχουν ως στόχο την πρόληψη και αντιμετώπιση περιστατικών βίας και εγκατάλειψης παιδιών αλλά και την παροχή στήριξης σε ευάλωτες οικογένειες.

Η κρίση της πανδημίας κατέστησε επίσης επιτακτική την ανάγκη για την αποτελεσματική επίλυση του ζητήματος αστεγίας στην πόλη. Η συνδρομή οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ήταν καθοριστική στην προσπάθειά μας και καταφέραμε, σε συνεργασία με την «Ithaca Laundry», να παράσχουμε υπηρεσίες υγιεινής και καθαριότητας στο ολοκαίνουριο «Πολυδύναμο» κέντρο αστέγων του Δήμου. Καθώς αντιμετωπίζαμε όλες αυτές τις προκλήσεις συνειδητοποιούσαμε ότι όσο μεγαλύτερο βήμα δίναμε στις οργανώσεις της πόλης τόσο πιο άμεσα οδηγούμασταν σε απτές και μετρήσιμες λύσεις. Στο καίριο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής σε μεγάλα αστικά κέντρα απευθύναμε ένα ανοιχτό κάλεσμα σε ομάδες κλιματικής δράσης και συγκεντρώσαμε τις προτάσεις τους και καλές πρακτικές, τις οποίες υιοθετήσαμε στο σχέδιο αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης στην Αθήνα.

Επιπλέον, σημαντικό ήταν για εμάς να ξεκινήσουμε από τον ίδιο το Δήμο. Η πανδημία έκανε την ανάγκη, ευκαιρία και μπορέσαμε να εκσυγχρονίσουμε τις δομές του Δήμου. Καταφέραμε, στο πλαίσιο συνεργειών με ομάδες της πόλης, να προσφέρουμε μια σειρά από ψηφιακές υπηρεσίες, προσβάσιμες για όλους. Πριν επιδιώξουμε να αναμορφώσουμε την εικόνα της Αθήνας όμως, θέλαμε να είμαστε βέβαιοι ότι εμείς οι ίδιοι προσπαθήσαμε να γίνουμε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού μας. Οι καλές πρακτικές και οι νέες ιδέες που έφεραν οργανώσεις της πόλης μας επέτρεψαν να διαμορφώσουμε προγράμματα εκπαίδευσης για τους εργαζομένους του Δήμου πάνω σε μια σειρά από ζητήματα σχετικά με την προσβασιμότητα αλλά και την αντιμετώπιση διακρίσεων σχετικών με το φύλο, το χρώμα και τον σεξουαλικό προσανατολισμό.

Όλες οι παραπάνω πρωτοβουλίες δεν αποτελούν μεμονωμένες κινήσεις. Εντάσσονται σε ένα μωσαϊκό πρωτοβουλιών που έχει θέσει τα θεμέλια για το πιο φιλόδοξο σχέδιο ανασύστασης των οργανώσεων της πόλης και δημιουργίας ενός συνεκτικού υποστηρικτικού πλαισίου γι αυτές. Το «ΣυνΑθηνά» δίνει νέα πνοή και επιδιώκει να παράσχει ένα χώρο συνάντησης και συναναστροφής του πιο ενεργού και δραστήριου κυττάρου της Αθήνας. Έτσι, το επόμενο χρονικό διάστημα θα αποδοθεί στην πόλη ο χώρος αυτός για να λειτουργήσει ως δίαυλος επικοινωνίας οργανώσεων και Δήμου. Η φυσική αυτή συναναστροφή υποστηρίζεται και από έναν ψηφιακό χώρο τομής και δικτύωσης όλων των οργανώσεων της πόλης με τους πολίτες, παίρνοντας ζωή μέσα από την ανανεωμένη ιστοσελίδα του «ΣυνΑθηνά».

Όλα τα παραπάνω, ακόμη και στην καθημερινότητα της προ-Covid εποχής ίσως φάνταζαν ακατόρθωτα. Η ερώτηση που δεχόμαστε πιο συχνά είναι πώς μπόρεσαν να προχωρήσουν οι συνεργασίες αυτές χωρίς τη συνηθισμένη τριβή που δημιουργεί η διάδραση με το δημόσιο; Η απάντηση λύνει και τις απορίες που διατυπώνονται στις πρώτες γραμμές του κειμένου. Αν θέλουμε μια πόλη εξωστρεφής, ανοιχτή, συμπεριληπτική και αποτελεσματική τότε η δουλειά του Δήμου είναι απλή. Να κάνει στην άκρη. Να δώσει βήμα στην κοινωνία των πολιτών. Να στηρίξει τους ανθρώπους της. Να δημιουργήσει εκείνο το πλαίσιο που ενθαρρύνει τις συμπράξεις και τις συνεργασίες και να αποστραφεί οποιασδήποτε τάσης παρεμβατικότητας που μπορεί να τον διακατέχει. Αν θέλουμε πραγματικά να ανοίξουμε το Δήμο μας στους ανθρώπους του είναι ώρα να το υποστηρίξουμε στην πράξη. Με μικρές παρεμβάσεις που ζωντανεύουν τις γειτονιές μας και τους δίνουν χαρακτήρα αλλά και με μεγάλες, φιλόδοξες κινήσεις που νοηματοδοτούν την ιδέα της Αθήνας.

Αυτό που επιδιώκουμε είναι ο Δήμος να αποτελέσει το σημείο συνάντησης. Η κοινή αφετηρία διαφορετικών ανθρώπων και ετερόκλητων οργανισμών που θέλουν να δημιουργήσουν και να εξελιχθούν. Σε όλους αυτούς λέμε ότι πλέον βρήκαν αυτό το μέρος. Ένα μέρος στο οποίο όλες και όλοι μπορούμε να ανήκουμε. Ένα μέρος που μπορούμε να αποκαλούμε σπίτι. Σύντομα, το σπίτι αυτό θα ανοίξει τις πόρτες του και θα καλέσει όλες και όλους εκείνους σ που θέλουν να γίνουν κομμάτι του σε ένα φεστιβάλ αφιερωμένο στην κοινωνία των πολιτών με σκοπό να επανασυστήσουμε την έννοια του ενεργού πολίτη στο Δήμο της Αθήνας και να διαμορφώσουμε το «ΣυνΑθηνά» από την αρχή.

Κατερίνα Γκαγκάκη

Αντιδήμαρχος Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Κοινωνίας των Πολιτών
Δήμος Αθηναίων